Μια περιπλάνηση γύρω από την “δική μας” θάλασσα, την θάλασσα της Μεσογείου, που ξεκινά κάθε χρόνο από την Μεσσηνία ακολουθώντας δρόμους παλιούς και δοκιμασμένους περνώντας από χώρες στις οποίες ευδοκιμεί το ευλογημένο αυτό δένδρο, η ελιά.

Στη διαδρομή προηγούνται μοτοσυκλετιστές και η ειδικά διαμορφομένη κινητή μονάδα

Ένα ακόμη ταξίδι της ελιάς αρχίζει κάθε χρόνο καλύπτοντας δεκαέξι χιλιάδες χιλιόμετρα, δεκαπέντε χώρες, αμέτρητες εικόνες και χαμόγελα. Άνθρωποι, ελιές, θάλασσα, διατροφικές συνήθειες, λιοτρίβια, καθημερινότητες, συνθέτουν αναμφίβολα ένα ενδιαφέρον πολιτισμικό σύνολο στην ιστορία της ελιάς. Μια περιπλάνηση γύρω από την “δική μας” θάλασσα την θάλασσα της Μεσογείου, που ξεκίνά κάθε χρόνο από τη Μεσσηνία ακολουθώντας δρόμους παλιούς και δοκιμασμένους. Δρόμους που επί χιλιάδες χρόνια έφεραν κοντά τους μεσογειακούς λαούς.

Την ευκαιρία για αυτό το συναρπαστικό ταξίδι στη Μεσόγειο της ελιάς δίνει το Πολιτιστικό Οδοιπορικό “Οι δρόμοι του λαδιού και της ελιάς” που πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας. Αφορμή, η αγάπη για την ευλογημένη ελιά το κατ’ εξοχήν μεσογειακό δένδρο και ο προβληματισμός για το μέλλον της. Στόχος η προώθηση των προϊόντων της διεθνώς μέσα από την ανάδειξη της ιστορίας της από κοινού με τους άλλους λαούς της ελιάς. Γιατί η Μεσόγειος, αξεπέραστή και επίκαιρη όσο ποτέ, εξακολουθεί να υπάρχει και να ευημερεί μόνο εκεί που την ζωντανεύουν η αγάπη και εφευρετικότητα όσων κατοικούν τα παράλια της καθώς και η επιμονή τους να συνεχίζουν να περπατούν στους οικείους και πανάρχαιους δρόμους που οδηγούν ως αυτήν.

Εμπνευσμένο από την ιστορία, το συμβολισμό του πολύτιμου δένδρου αλλά και την τεράστια οικονομική σημασία του για τους μεσογειακούς λαούς και τη διαχρονική αξία των προϊόντων του για τον άνθρωπο, οι ”Δρόμοι του λαδιού και της ελιάς” είναι μια διαδρομή στο χώρο και τον χρόνο, μία γέφυρα επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των λαών όχι μόνο για την ελιά αλλά και για πολλά άλλα προϊόντα και υπηρεσίες.

“Η Μεσόγειος εκτείνεται από το βορειότερο όριο της ελιάς μέχρι τους μεγάλους φοινικώνες στο Νότο. Η πρώτη ελιά που συναντούμε κατεβαίνοντας από το Βορρά την αναγγέλλει και ο πρώτος φοινικώνας που βλέπουμε μπροστά μας στα νότια είναι σημάδι πως την αφήνουμε πίσω μας” έγραψε ο σπουδαίος Γάλλος ιστορικός Φερνάν Μπρουτέλ προσπαθώντας να την οριοθετήσει, αφού τα σύνορά της δεν εγγράφονται ακριβώς ούτε στο χώρο, ούτε στο χρόνο. Ελιά και Μεσόγειος, Μεσόγειος και Ελιά εδώ και αιώνες απόλυτα ταυτισμένες και ταιριασμένες σαν να γεννήθηκαν μαζί. Ξεκινώντας την περιπλάνηση στους δρόμους της ελιάς συναντάς συνεχώς μπροστά σου την μεσόγειο, ανακαλύπτεις άγνωστες διαστάσεις μιας ιστορίας και ενός πολιτισμού άρρηκτα συνδεδεμένου με την ιστορία των λαών και των κοινωνιών που αναπτύχθηκαν στα παράλια της. Μεσόγειος, μεσογειακή κουλτούρα και διατροφή, ελιά και ελαιόλαδο είναι άλλωστε και οι λέξεις- κλειδιά για τους οργανωτές του πολιτιστικού οδοιπορικού.

Το 4ο πολιτιστικό οδοιπορικό “Οι δρόμοι του λαδιού και της ελιάς” ξεκίνησε και φέτος από την Μεσσηνία διανύοντας 16000 χιλιόμετρα γύρω από την Μεσόγειο της ελιάς. Οι χώρες διέλευσης του φετινού οδοιπορικού ήταν : Ελλάδα, Τουρκία, Λίβανος, Συρία, Ιορδανία, Ιράκ, Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία, Γαλλία, Ιταλία, Κροατία, Γιουγκοσλαβία, Αλγερία και Μαρόκο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το φετινό οδοιπορικό αποτέλεσε η διέλευση από το δοκιμαζόμενο Ιράκ όπου οι οδοιπόροι σε μια συμβολική αντιπολεμική κίνηση φύτεψαν δυο ελιές έξω από το Διοικητήριο της πόλης Ρούτμπα.

Η συμμετοχή στο οδοιπορικό σημαίνει περιπλάνηση από την μια άκρη της Μεσογείου ως την άλλη για χάρη της ελιάς καθώς και κοπιαστική πολύωρη οδήγηση για να καλυφθεί η απόσταση μέσα σε 45 μέρες. Συμμετέχουν ελαιοπαραγωγοί, ελαιοτριβείς, ιστορικοί, λαογράφοι, αρχαιολόγοι, κινηματογραφιστές, δημοσιογράφοι, όλοι λάτρεις της ελιάς και της Μεσογειακής κουλτούρας και διατροφής. Τα έξοδα για ύπνο, φαγητό, καύσιμα κλπ, καλύπτονται από αξιοποίηση χορηγιών που εξασφαλίζουν οι διοργανωτές. Στη διαδρομή προηγούνται μοτοσικλετιστές και η ειδικά διαμορφωμένη κινητή μονάδα του “Μουσείου της ελιάς και του μεσογειακού πολιτισμού” ενώ ακολουθούν τζιπ και οχήματα παντός τύπου. Κάθε μέρα διανύονται κατά μέσο όρο 400χλμ. Οι στάσεις για ξεκούραση και ύπνο περιλαμβάνουν στρατόπεδα, παραλίες και συνοριακά φυλάκια κ.α.

Το ταξίδι είναι γοητευτικό αλλά παράλληλα περιπετειώδες, γεμάτο κινδύνους και κούραση. Κυρίως στη Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι και ταλαιπωρίες. Μόνο για να μπουν στην Αίγυπτο οι οδοιπόροι χρειάζονται 18 ώρες μέχρι οι αρχές να ολοκληρώσουν την χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία αλλαγής των πινακίδων σε όλα τα οχήματα. Στην διάρκεια μιας διαδρομής σπαταλήθηκαν 24 ώρες αναμονής μέχρι το κομβόι να πάρει το πράσινο φως για να περάσει στα εδάφη της Λιβύης. Μεγάλο πρόβλημα είναι επίσης οι καμήλες που κυκλοφορούν τη νύχτα. Καθώς τα συμπαθητικά τετράποδα προσελκύονται από τους θορύβους των μηχανών και των αυτοκινήτων αποτελούν το χειρότερο κίνδυνο κυρίως στις νυχτερινές διαδρομές. Μέσα σε τέσσερα χρόνια διαδρομών οι διοργανωτές αντιμετώπισαν μόνο δυο ευτυχώς ατυχήματα. Στην μια περίπτωση μηχανή μεγάλου κυβισμού πέφτοντας σε λάκκο στο Σινά κατεστράφη ολοσχερώς ενώ ένας οδηγός σώθηκε από θαύμα όταν στην διάρκεια προσπέρασης στη Συρία βρέθηκε ξαφνικά από την μηχανή του να πετάει στον αέρα…

Παρ’ όλα αυτά τόσο οι συντελεστές όσο και πολλοί από τους συμμετέχοντες συμφωνούν στο γεγονός ότι η ανακάλυψη της Μεσογείου και η επαφή με τους Μεσογειακούς λαούς μέσα από τα μονοπάτια της ελιάς είναι μια δύσκολη αλλά συναρπαστική εμπειρία από πολλές απόψεις που είχαν την τύχη να γνωρίσουν. Κάτι σαν την ανακάλυψη της γειτονιάς τους, ενός κόσμου άγνωστου αλλά οικείου που ζούσε και ανέπνεε δίπλα τους και τους φαινόταν απίστευτα μακρινός κ ας μην ήταν.

Στην διάρκεια των μέχρι τώρα διαδρομών ανά τη Μεσόγειο, πραγματοποιήθηκαν πολλαπλές επαφές και συζητήσεις με φορείς σε όλες τις χώρες γύρω από το ελαιόλαδο και άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα η πορθμιακή σύνδεση Ελλάδας – Λιβύης μέσω Καλαμάτας και Τομπρούκ που έχει πάρει ήδη το δρόμο της. Πάνω απ’ όλα όμως, μέσα από αυτό το άνοιγμα έρχονται στην επιφάνεια και ισχυροποιούνται πανάρχαιοι ιστορικοί και πολιτιστικοί δεσμοί που συνδέουν μεταξύ τους, τους μεσογειακούς λαούς και δίνονται ευκαιρίες για νέες επιχειρηματικές συνεργασίες.

Με πνεύμα εξωστρέφειας εκμηδενίζουμε τις αποστάσεις και δημιουργούμε ένα δίκτυο νέων δραστηριοτήτων εντός και εκτός της Ελλάδας καθώς και τις προϋποθέσεις συνεργασίας και ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ επιχειρήσεων, ελαιοπαραγωγών, συνεταιριστικών οργανώσεων, όπως και οργανώσεων τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης με στόχο να δώσουμε την δυνατότητα ανάπτυξης σε δημιουργικές δυνάμεις της υπαίθρου αλλά και σε άλλους τομείς της τοπικής οικονομίας. Πρόκειται για ένα μήνυμα ελπίδας και ειρηνικής συνύπαρξης που μεταφέρουμε προς τους γείτονές μας μέσω της ελιάς, είναι μια προσπάθεια για επιχειρηματικές συνεργασίες σε εποχές κρίσης και απομόνωσης, όπως οι σημερινές λέει ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας και εμπνευστής του οδοιπορικού, Γ. Καραμπάτος.

Οφείλουμε να τραβήξουμε την προσοχή, προσθέτει των καταναλωτών παγκοσμίως στις αρετές της μεσογειακής διατροφής και του ελαιολάδου και να γνωρίσουμε τον πολιτισμό της ελιάς στους 220,000,000 τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο την Μεσόγειο, έτσι ώστε ο επισκέπτης επιστρέφοντας στη χώρα του να χρησιμοποιεί το ελαιόλαδο καθημερινά.

Αυτή τη στροφή προς την Μεσόγειο της ελιάς και η καθ’ όλα γόνιμη επαφή με τους άλλους μεσογειακούς λαούς έχει φέρει μέχρι στιγμής πολλά θετικά αποτελέσματα. Η ίδρυση του Δικτύου Ελαιοπαραγωγών Πόλεων Ελλάδας και η ένταξή του στη Συνομοσπονδία Ελαιοπαραγωγών Πόλεων Μεσογείου, η δημιουργία της Ελληνικής Εταιρείας Γευσιγνωστών Ελαιοκομικών Προϊόντων και η καθιέρωση εθνικού διαγωνισμού, η επιτυχημένη σειρά εκδόσεων και η δημιουργία κινητής μονάδας του Μουσείου Μεσογειακού Πολιτισμού είναι μόνο μερικά από τα θετικά αποτελέσματα της πρωτοβουλίας.

Σημειώνεται ότι το Πολιτιστικό Οδοιπορικό “Οι δρόμοι του λαδιού και της ελιάς” έχει την συμπαράσταση του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κ. Στεφανόπουλου, του Πρωθυπουργού κ. Κ. Σημίτη και της Ακαδημίας Αθηνών, του ΕΟΤ και του Δήμου Αθηναίων, τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Εξωτερικών στο πλαίσιο του Ευρωμεσογειακού Forum, εξυπηρετεί τους σκοπούς της Ολυμπιακής Εκεχειρίας της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής ενώ έχει ενταχθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα. Στηρίζεται επίσης από την UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου.

Θετικά και ελπιδοφόρα φαίνονται να είναι τα συμπεράσματα από τα τέσσερα μέχρι τώρα οδοιπορικά στη Μεσόγειο της ελιάς. Και πώς να μην είναι αφού όταν βαδίζεις στα ίχνη πανάρχαιων δρόμων, οι αποκαλύψεις σίγουρα είναι πολλές, πάνω απ’ όλα όμως ικανοποιείται η ανάγκη επαφής και επικοινωνίας των ανθρώπων, που υπήρξε πάντοτε η κινητήρια δύναμη για το εμπόριο και τον πολιτισμό.